Επιστρέφοντας, τώρα, στα αίτια της γενικότερης απαξίωσης του μπάσου, θα μπορούσαμε να τα συνοψίσουμε στη φράση "έλλειψη μουσικής παιδείας" (όχι ότι στην χωρά μας διαθέτουμε και κανένα άλλο είδος παιδείας βέβαια, αλλά, ας μην αισθανόμαστε και σε αυτό κομπλεξικά ως έθνος - η έλλειψη μουσικής παιδείας εμφανίζεται σε μεγάλο ποσοστό σε όλο το κόσμο). Λίγο το γεγονός ότι στερούμαστε μουσικής παιδείας, λοιπόν, λίγο η ημιμάθεια, λίγο η μόδα, τα συνήθη ακούσματα που μας τάιζε επί χρόνια η μουσική βιομηχανία, λίγο ο συχνότατος ατομικισμός και το ψώνιο πολλών front men (κυρίως lead guitarists και όχι μόνο) αλλά, εν μέρει, και ο κομπλεξισμός των ίδιων των μπασιστών (ή μεγάλης μερίδας αυτών) οδήγησαν και οδηγούν καθημερινά το ποσοστό των νέων που αποφασίζουν να ασχοληθούν σοβαρά με αυτό το όργανο, να είναι, στην καλύτερη, ένας προς είκοσι (από τους 20, οι 10 ασχολούνται με την κιθάρα και οι υπόλοιποι 9 -πλην του μπάσου- με όλα τα υπόλοιπα όργανα μαζί - και όλα τα υπόλοιπα όργανα είναι πάαααρα πολλά!!!)

 

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, να αναλύουμε ένα ένα, όσα λέγονται, ακούγονται και φημολογούνται για το υπέροχο αυτό όργανο, τόσο από το μουσικό κοινό, όσο και από κάποιους που θέλουν να αποκαλούνται και μουσικοί...

 

Το μπάσο είναι ένα συνοδευτικό όργανο. 

 

Να το ξεκαθαρίσουμε: όταν ακούμε διαχωρισμούς του τύπου "κύριο και συνοδευτικό όργανο" μας πιάνει ναυτία. Τί είναι αυτό που ορίζει ένα μουσικό όργανο ως συνοδευτικό? Ο τραγουδιστής ή ο κιθαρίστας που δεν θέλει κανείς να του κλέβει την δόξα ή μήπως ο ντράμερ που απαιτεί να ακούγεται από όλους πιο δυνατά? Τελεία και παύλα: τέτοιοι όροι στην μουσική είναι εντελώς αδόκιμοι. Καταρχάς, για να μπορέσει κάποιος να θεωρηθεί "συνοδός", αυτό σημαίνει ότι ο "lead" ή ο "front" ή ο"κεντρικός" ή ο "κύριος" ή ο "πρωταγωνιστής" ή ο "πες τον όπως θες" μπορεί να σταθεί μόνος του. Εφόσον δεν μπορεί να σταθεί μόνος του και χρειάζεται απαραιτήτως ένα μπάσο δίπλα του (που πάντα χρειάζεται), αυτομάτως κατατάσσει το μπάσο ως εξίσου σημαντικό συστατικό μιας επιτυχημένης μουσικής σύνθεσης και όχι βοηθητικό ή συνοδευτικό ή όπως αλλιώς το βαφτίζει ο κάθε ένας, με κύριο μέλημά του να το απαξιώσει.

 

Εντελώς απλοϊκά έως μπακάλικα, κάντε έναν κόπο και προσπαθήστε να ακούσετε κάποια από τα αγαπημένα σας τραγούδια, αφαιρώντας εντελώς από αυτά τις χαμηλές συχνότητες, τις συχνότητες του μπάσου δηλαδή. Εξακολουθούν να σας αρέσουν? Χμμμ... μήπως δεν είναι και τόσο συνοδευτικό τελικά? Ειδικότερα αν μιλάμε για jazz (που είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου στημένη πάνω στο μπάσο) ή funk μουσική, για blues, electro ή disco και όχι μόνο κομμάτια που βασίζονται σε έντονες μπασογραμμές, είναι αδιανόητο να μπορέσουμε να τα ακούσουμε και να τα θεωρήσουμε μουσικά άρτια, όταν το μπάσο απουσιάζει.

 

Το μπάσο αποτελεί τη βάση του μελωδικού οργανικού μέρους μιας σύνθεσης, είτε θέλουμε να το παραδεχτούμε είτε όχι. Το μπάσο δίνει το ρυθμό, δίνει το groove, υποστηρίζει ρυθμικά αλλά και αρμονικά ένα κομμάτι. Παρακολουθεί κάθε στιγμή όλα τα υπόλοιπα όργανα, προσαρμόζεται και δένει το τελικό αποτέλεσμα. Το μπάσο, όπως και κάθε μουσικό όργανο, υπηρετεί το κομμάτι και εξυπηρετεί το σύνολο. Έτσι, οφείλουν να αντιμετωπίζονται όλα τα μουσικά όργανα και όταν αυτό γίνει επιτέλους αντιληπτό, τότε θα πάψουν κάποια όργανα να θεωρούνται μείζονος ή ήσσονος σημασίας.

 

Το μπάσο είναι εύκολο.

 

"Το μπάσο είναι απλό... το μπάσο είναι εύκολο..." (τόσο εύκολο και απλό που δεν αξίζει καν να ασχοληθείς δηλαδή). Μην το γελάτε, είναι κάποιοι τύποι εκεί έξω που πραγματικά το πιστεύουν αυτό! Θεωρούν, δηλαδή, το μπάσο πιο εύκολο επειδή "λέει" έχει μόνο τέσσερις χορδές. Χμμμ... Αρχικά, το μπάσο δεν έχει απαραίτητα μόνο τέσσερις χορδές. Υπάρχουν, πλέον, και πεντάχορδα και εξάχορδα μπάσα που μπορούν να καλύψουν πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις, όρεξη να 'χεις να μαθαίνεις. Αλίμονο, όμως, αν ο αριθμός των χορδών ενός μουσικού οργάνου αποτελούσε αξιόπιστο βαθμό δυσκολίας! 

 

Η ευκολία του μπάσου, για κάποιους άλλους, έγκειται στο γεγονός ότι το να παίζεις απλά τονικές για να δώσεις όγκο σε ένα κομμάτι δεν είναι δα και κάτι τόσο αξιέπαινο. Εμείς θα απαντήσουμε ότι είναι και παρα-είναι αξιέπαινο να καταφέρεις να παίξεις τις τονικές σωστά, προσθέτοντας μάλιστα το αντίστοιχο feeling που αυτές απαιτούν ενώ παράλληλα η ακρίβεια και το δέσιμο σου με τον drummer να αγγίζουν την τελειότητα. Βλέπετε, είναι πολύ εύκολο μία λάθος τονική του μπάσου να καταστρέψει (έστω και στιγμιαία) ολόκληρο το υπόλοιπο μουσικό σύνολο. 

 

Από κει και πέρα, ευτυχώς αποδεικνύεται καθημερινά γύρω μας, ότι ο σκοπός του μπάσου δεν περιορίζεται μόνο σε αυτό και επομένως δεν είναι και τόσο απλοϊκό στο παίξιμό του (αν θες να το παίξεις σωστά και αν έχεις την όρεξη να το ψάξεις λίγο περισσότερο). Παίζοντας walking bass ζωηρεύουμε την μουσική μας σύνθεση. Παίζοντας διατονικά ενισχύουμε τις επερχόμενες αλλαγές. Double thumb, παίξιμο με δάχτυλα, παίξιμο με πένα, γεμίσματα, arpeggios, slap, παραμορφωμένο, από ήχο με passive σε ήχο με active μαγνήτες, lead περάσματα ακόμα και το αφαιρετικό παίξιμο που ενισχύει τον ρυθμό, είναι μερικά ακόμα "εύκολα" πραγματάκια που μπορεί κανείς να κάνει με το μπάσο του.

 

Όπως και να 'χει πάντως, ΚΑΙ αυτή η συζήτηση είναι άτοπη εν τει γενέσει της, δεδομένου ότι όπως δεν διαχωρίζουμε τα μουσικά όργανα σε σημαντικά ή λιγότερα σημαντικά, έτσι δεν τα διαχωρίζουμε σε εύκολα και σε δύσκολα. Όλα είναι σημαντικά, άμα ξέρεις τις δυνατότητές τους και όλα είναι δύσκολα αν δεν έχεις πείσμα, θέληση και όρεξη να τα κατακτήσεις! Τίποτα δεν έρχεται εύκολα στην μουσική, ούτε και πουθενά αλλού εξάλλου.

 

Το μπάσο είναι βαρετό.

 

   Αυτή η πεποίθηση προκύπτει λίγο από τα προηγούμενα και λίγο από την αντίληψη ότι το μπάσο εκτελεί χρέη μετρονόμου. Ο ρόλος του μπασίστα είναι άχαρος: "Εσύ δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα, αρκεί να κρατάς τον ρυθμό". Αν εξαιρέσουμε το γεγονός ότι αυτό συνήθως λέγεται απαξιωτικά, κατά τ' άλλα η τήρηση του ρυθμού είναι μία μεγάλη αλήθεια και συνάμα μια πολύ σπουδαία και δύσκολη δουλειά. Σοβαρά τώρα, μπορείς να παίξεις σωστά χωρίς μετρονόμο? Εξασκείσαι με μετρονόμο, παίζεις με μετρονόμο, γράφεις με μετρονόμο! Ή τουλάχιστον, έτσι θα πρεπε να κάνεις. Και απαξιώνεις τον άνθρωπο εκείνο που καλείται (μέσα σε όλα τα υπόλοιπα) να σου κρατάει σωστά και απόλυτα τον χρόνο? Είναι προφανές το πόσο καίριο έργο αποτελεί αυτό για την ορθότητα και την αρτιότητα του τελικού ηχητικού αποτελέσματος, που μόνο ως απαξιωτικό επιχείρημα δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιείται. Απ' ότι φαίνεται, είναι πολλοί εκείνοι που ακούν την λέξη "μπάσο" και νομίζουν ότι μπάσο είναι εκείνο το συνεχές, ατελείωτο, άχρωμο, ανιαρό "ντουμ, ντουμ, ντουμ...". Ναι, αν ήταν έτσι θα ήταν, όντως, φρικτά βαρετό. Αλλά δεν είναι. Υπάρχουν χιλιάδες ενδιαφέρουσες μπασογραμμές εκεί έξω. Ανακαλύψτε τες!

 

Μπασίστες γίνονται οι αποτυχημένοι κιθαρίστες.

 

Το αγαπημένο μας! Από πού να το πιάσεις και πού να το αφήσεις? Ανόητες, ανούσιες, αβάσιμες μουσικές κόντρες που δεν αποσκοπούν σε κανένα μουσικό αποτέλεσμα, παρά μόνο στον κακό και άγονο ανταγωνισμό λες και μιλάμε για χρηματιστήριο και όχι για τέχνη. 

 

Να το πιάσουμε από την αρχή: από πότε θεωρείται αποτυχία το να μεταπηδήσει ένας μουσικός ή ένας εν δυνάμει μουσικός σε κάποιο άλλο μουσικό όργανο (σε όποια πιθανή ηλικία και αν γίνει αυτό)? Μα, ούτως ή άλλως, οι μισοί τουλάχιστον γνωστοί και μη μουσικοί ανά τον κόσμο από άλλο όργανο ξεκίνησαν και σε άλλο κατέληξαν. Αυτό τους κάνει αποτυχημένους? Ο Roger Waters ή ο Jason Newsted που ξεκίνησαν από την κιθάρα και τελικά τους κέρδισε το μπάσο, έχουν μείνει γνωστοί στην ιστορία της μουσικής ως αποτυχημένοι κιθαρίστες? Με αυτή τη λογική ο Cliff Burton και ο John Paul Jones ήταν αποτυχημένοι πιανίστες! Αααα, ναι, και ο Jaco Pastorius ήταν ένας αποτυχημένος ντράμερ, μη σου πω για τον John Myung, πασίγνωστος ως αποτυχημένος βιολονίστας! Από πότε και από ποιους οι μουσικές αναζητήσεις και οι μουσικοί πειραματισμοί εκλαμβάνονται ως προηγούμενες αποτυχίες? Άγνωστο!

 

Ναι, αρκετοί κιθαρίστες μεταπηδούν στο μπάσο, άλλοτε λόγω αλλαγής νοοτροπίας ή ενδιαφερόντων άλλοτε ίσως και λόγω αναγκαιότητας, αλλά αυτό αποτελεί προσωπική επιλογή ίσως και προσωπικό στοίχημα του καθενός, σε καμία πάντως περίπτωση δεν αποτελεί ικανό επιχείρημα για να κακο-χαρακτηρισθεί ένας μουσικός ή ένα όργανο.

 

Οι χαμηλές συχνότητες δεν εντυπωσιάζουν.

 

Υπό συνθήκες, θα μπορούσε να αποτελεί ίσως το πιο ισχυρό και βάσιμο επιχείρημα, αλλά και πάλι, δεν φταίει το όργανο για αυτό, αλλά, όπως επισημάναμε και παραπάνω, εξ ολοκλήρου υπεύθυνοι είναι οι ελλιπείς μουσικές μας γνώσεις και τα ακούσματα με τα οποία, θέλοντας και μη, οι περισσότεροι μεγαλώσαμε. 

 

Ομολογουμένως, φεύγοντας, ένας μέσος ακροατής, από μία συναυλία, πολύ σπάνια θα πει "φοβερός ο μπασίστας". Έχουμε μάθει (ή μας έχουν μάθει) να ακούμε, να κοιτάμε, να μελετάμε τον κιθαρίστα και τον τραγουδιστή. Άντε, στα μεγάλα κέφια και τον ντράμερ. Επαναλαμβάνουμε, αναφερόμαστε στο "μέσο" αυτί και όχι σε έναν μουσικό που θα παρακολουθήσει ένα live από εντελώς διαφορετική σκοπιά. Ακόμα και όταν κουνηθήκαμε σε funk ή swing ρυθμούς, δεν αναρωτηθήκαμε ποτέ ποιος μπορεί να κρυβόταν πίσω από το λίκνισμα μας. Ο ρόλος του μπάσου, δυστυχώς φθίνει σε ένα άπειρο αυτί. Το ότι μεγάλο, όμως, μέρος του μουσικού κοινού δεν μπορεί να διακρίνει την δουλειά που κάνει το μπάσο σε μια μπάντα, δεν σημαίνει ότι η δουλειά αυτή είναι ελάχιστης σημασίας. Ακόμα και σ' ένα κιθαριστικό σόλο, ακόμα και σε μια υπέροχη blues φωνή, κάποιο μπάσο υπάρχει από πίσω και "στρώνει το χαλί" για να απολαύσει το άκουσμα ο ακροατής του. Μπάσο υπάρχει παντού. Είτε ως ηλεκτρικό, είτε ως κοντραμπάσο, είτε (στην ανάγκη) ως το αριστερό χέρι του πληκτρά. Είναι απαραίτητο, είτε κάποιοι μπορούν να το αντιληφθούν, είτε όχι.

 

Το μπάσο δεν μπορεί να σταθεί μόνο του.

 

Μέγα λάθος, μέγα ψέμα. Το μπάσο, πλέον, αναγνωρίζεται εκτός από ρυθμικό και ως σολιστικό όργανο, που μπορεί και πρέπει, ανάλογα με τη στιγμή και το ύφος ενός κομματιού, να αναδεικνύεται. Οι βιρτουόζοι μπασίστες δεν είναι λίγοι και ευτυχώς αρκετοί από αυτούς, ο Wooten, ο Miller, o Caron, o Bromberg, o Berlin κ.α., είναι τα ζωντανά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν την αναλήθεια αυτού του μύθου. Η μουσική είναι πολυδιάστατη και όταν ένα μπάσο βρεθεί στα χέρια ενός δεξιοτέχνη μουσικού με υψηλό επίπεδο μουσικής αντίληψης και φυσικά φαντασία, μπορεί να μεταμορφωθεί πλήρως. Και βρέθηκε κάποτε..., ευτυχώς..., στα χέρια του Jaco Pastorius. Θα μπορούσαμε να παραθέσουμε δεκάδες videos προς υποστήριξη των λεγομένων μας και προς αποκατάσταση της αλήθειας, αλλά, από ένα σημείο κι έπειτα το απλόχερο σερβίρισμα στερεί το ανεκτίμητο ταξίδι προς την γνώση!

 

Εν κατακλείδι: Το μπάσο είναι ένα όργανο με πάμπολλες δυνατότητες, που συνεχώς εξελίσσεται. Σε αντίθεση με την εξέλιξη της κιθάρας, που εδώ και κάποια χρόνια έχει μείνει ουσιαστικά στάσιμη, το ηλεκτρικό μπάσο, που υπερήφανα έχει εισβάλει ακόμα και σε συμφωνικές ορχήστρες, είναι ένα πολλά υποσχόμενο όργανο που κάθε μέρα εξερευνείται και, απ' ότι φαίνεται, μας επιφυλάσσει πολλές ακόμα εκπλήξεις! Είναι ένα όργανο με μία πολύ ιδιαίτερη χροιά που διατηρεί την δική του μαγεία. Μια μαγεία που σθεναρά αντιστέκεται σε μύθους, παρεξηγήσεις και απαξιώσεις, σε προτιμήσεις, πρότυπα και στάνταρτς που έχουν δημιουργηθεί εδώ και δεκαετίες. 

 

Θεωρούμε ότι πρώτοι απ' όλους οι ίδιοι οι μπασίστες είναι εκείνοι που οφείλουν να υποστηρίξουν και να προβάλουν το όργανό τους. Γιατί πολύ συχνά είναι οι ίδιοι οι μπασίστες που το υποτιμούν και το θάβουν. Είναι οι ίδιοι που αναλαμβάνουν έναν ρόλο σε μια μπάντα, τον οποίο συνειδητά θεωρούν διακοσμητικό.

   

Υπάρχουν δεκάδες λόγοι για τους οποίους αξίζει κανείς να ασχοληθεί με το μπάσο. Κάποιους τους αναφέραμε ήδη, αλλά είναι και ένας ακόμη: Αν τα καταφέρει, πάντα θα έχει μία θέση σε κάποια μπάντα. 

 

Και μην αγχώνεστε. Δεν χρειάζεται να αποκτήσετε δεξιοτεχνία από την μία μέρα στην άλλη. Το απόλυτο δέσιμο με την υπόλοιπη μπάντα (που είναι και το ζητούμενο) δεν απαιτεί να μπορείς να κάνεις "παπάδες" τεχνικά. Απαιτεί να μπορείς να παίξεις έξυπνα!